1 Mayıs Emek ve İşçi Bayramı / Cemil Uçar

1 Mayıs’ın kökeni 1886’da Chicago’daki Haymarket  olaylarında dayanmaktadır.

İlk işçi hareketi sonrasında, masum dört kişi idam edildi, bir kişi kendini astı.

Aslında bir pagan bayramı olan modern 1 Mayıs’ın kökleri, 1886’da Chicago’da sekiz saatlik bir çalışma günü için mücadele eden ve daha sonra idam edilen masum anarşist işçilerin infazına dayanmaktadır.

1887’de Chicago’da dört anarşist idam edildi: Beşincisi bir hapishanede kendisini öldürerek celladı aldatmış oldu. Diğer üç anarşist Vali Altgeld tarafından affedilene kadar cezaevinde 6 yıl geçirmek zorunda kaldı; Vali,onları suçlayan mahkeme için “histerik, önyargılı bir jüri ve taraflı bir yargıç” özelliklerine sahip olduğunu söyleyecekti. Devlet ise, savcılığın sözleriyle “Anarşi yargılandı” diyerek, anarşistlerin ölümleriyle anarşist düşüncenin de ölecek olmasını umuyordu.

Yargılanan anarşistler sendika örgütleyicileriydi ve ileri ki yıllarda 1 Mayıs günü, kurbanları hatırlamak için uluslararası işçi günü haline geldi.

Chicago’da bir gösteri sırasında polise bomba atmaktan suçlanıyorlardı. Bu olay, 1 Mayıs 1886’da başlayan ve Chicago’daki 400 bin işçiyi kapsayan, 8 saatlik iş günü talep eden bir grev esnasında gerçekleşmişti.

Amerikan İşçi Federasyonu, “1 Mayıs 1886’dan itibaren yasal çalışma gününün 8 saat olacağını” belirten tarihi kararı kabul ettiği günlerde, bu mücadele başlayalı neredeyse yüzyıl olmuştu.

Bu tarihten önceki aylarda binlerce işçi daha kısa bir iş günü için verilen mücadeleye katıldı. Nitelikli veya vasıfsız, siyahlar ve beyazlar, kadınlar ve erkekler, yerliler ve göçmenler, hepsi birleşmeye başlamıştı.

‘KENTTE SANKİ PAZAR TATİLİ VAR’

Sadece Chicago’da 400 bin kişi greve katılmıştı. Şehirde yayınlanan bir gazete grevi, “fabrikaların ve imalâthanelerin uzun bacalarından duman yükselmiyor ve kentte pazar tatili benzeri bir görünüm var” diye resmediyordu. Burası, propagandanın ana merkeziydi ve anarşistler burada emek hareketinin ön saflarında yer alıyorlardı. Örgütlenme faaliyetleri nedeniyle Chicago, güçlü bir sendika merkezi haline geldi ve sekiz saatlik harekete en büyük katkıyı yapmaktaydı.

Benzer biçimde Chicago anarşist hareketi de güçlüydü.

1884’te dünyanın ilk Anarşist günlük gazetesi olan Chicagoer Arbeiter-Zeitung’un yanı sıra haftalık Fackel ve pazar günleri Vorbote’u yayınladılar.

1886’da bu gazetelerin 26 bini aşan bir tirajı vardı ve şehirdeki kalabalık Alman göçmen işçi topluluğu tarafından okunuyordu. İngilizce, Bohemce ve İskandinavca konuşanlar için de gazeteler yayınlanıyordu. Bunun yanı sıra, Chicago anarşistleri sendikalarda da aktifti ve piknik, konferans, dans, kütüphane ve benzeri etkinlikler organize ediyorlardı. Bu, işçi örgütlenmesini kırmak isteyen patronların endişe duyduğu sınıf dayanışmasına dair güçlü bağlar kurmaya yardımcı oluyordu.

1 Mayıs 1886’da, sekiz saat talebiyle gerçekleşen grevler:

McCormick Harvester şirketindeki işgücünün yarısı tarafından desteklenmişti. İki gün sonra, sokağa çıkan orman işçileri sendikasının 6 bin üyesi tarafından bir sokak toplantısı düzenlendi. Toplantı, McCormick fabrikasına sadece bir blok uzaklıkta yapıldı ve oradan da 500’den fazla grevci toplantıya katıldı.

İşçiler, toplantının Merkez İşçi Sendikası tarafından düzenlenmesini talep eden anarşist August Spies tarafından yapılan bir konuşmayı dinlediler. Spies konuşurken, işçileri beraber hareket etmeye ve patronlara karşı durmaya çağırırken, grev-kırıcılar yakında bulunan McCormick fabrikasından dışarı çıkmaya başlamışlardı.

“Kütük kırıcılar” dan destek gören grevciler, caddeden aşağı yürüdüler ve grev kırıcıları fabrikaya dönmeye zorladılar. Aniden 200 kadar polis geldi ve hiçbir uyarı olmadan kalabalığa sopalar ve silahlarla saldırdı. En az bir grevciyi öldürdüler; yanı sıra, beş-altısı ağır olmak üzere sayısız grevciyi yaraladılar.

Spies, gördüğü acımasız saldırıların öfkesiyle Arbeiter-Zeitung’un ofisine gitti ve Chicago’daki işçilere yönelik, ertesi gece düzenlenecek protesto gösterisine katılmaları için bir çağrı kaleme aldı.

Protesto toplantısı Haymarket Meydanı’nda gerçekleşti:

Spies ve sendikal harekette yer alan diğer iki anarşist Albert Parsons ve Samuel Fielden tarafından organize edildi.

‘POLİS MÜDAHALESİNE İHTİYAÇ DUYULMADI’

Konuşmalar boyunca kalabalık oldukça organize bir haldeydi. Toplantı başından itibaren alanda bulunan Belediye Başkanı Carter Harrison toplantıyı, “hiçbir şekilde polis müdahalesine ihtiyaç duyulmadı” şeklinde aktarmıştı. Polis müdürü John Bonfield’a müdahale edilmemesini tavsiye etti ve istasyon binasında bekleyen polis kuvvetlerinin büyük bir kısmının eve gönderilmesini önerdi.

Fielden toplantıyı kapatırken saat akşam 10.00 civarındaydı. Yoğun bir yağmur vardı ve meydanda yalnızca 200 kişi kalmıştı. Aniden, Bonfield’ın başını çektiği 180 kişilik bir polis grubu meydana girdi ve halkın derhal dağılmasını emretti.

Haber Kaynağı: www.haberkontak.com