Fizikçi Bilim Kadını Cecilia Payne Gaposchkin Kimdir?

Isaac Newton’un “yerçekimini keşfettiğini, Charles Darwin’in evrimi bulduğunu ve Albert Einstein’ın zamanın göreliliğini keşfettiğini bilir, ama , ders kitapları sadece evrendeki atomun hidrojen olduğunu yazar. Ve kimse nasıl bildiğimizi merak etmez,” der.

Cecilia Payne’in annesi; onun üniversite eğitimi için para harcamayı reddetti, bu yüzden Cecilia, Cambridge’de okumak için burs kazandı.

Cecilia Payne öğrenimini tamamladı, ancak Cambridge ona diploma vermedi çünkü o zamanlar kadınlara bilim konusunda da çifte standart uygulanıyordu, oradan ayrılıp Harvard’da çalışmak için Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti.

Cecilia Payne doktora kazanan ilk kişiydi. Radcliffe College’den astronomi ile ilgili doktora kazandı.

Fizikçi, bilim kadını Cecilia Payne-Gaposchkin, yasağa rağmen yıldızlara dair 3 milyondan fazla gözlemde bulundu, güneşin maddesel içeriğini keşfetti ve astronomi alanında doktora yaptı.

Hidrojenin evrenin yaygın ve temel bir bileşeni, nasıl olduğunu ondan öğrendik? Artık yıldızların nelerden ve nasıl oluştuğunu biliyoruz? Ayrıca atom olan hidrojenin günümüzde, evrenin temel yapı taşı olduğunu da biliyoruz.

1979 yılındaki ölümünden bu yana adı pek anılmadı. Evrenin hangi maddeden yapıldığını keşfeden kadın, bir hatıra plaketi bile almamıştı. Gazete ölüm ilanları; en büyük keşfinden bahsetmiyor…

Fakat hidrojenin evrenin yaygın ve temel bir bileşeni olduğunu nasıl öğrendik? Daha da ötesinde yıldızların nelerden oluştuğunu nasıl biliyoruz? Bu sorulara verilecek olan cevap, Radcliffe Koleji’nden ilk doktora derecesi alan, Harvard’da ilk profesör olan ve yıldızların bileşimini ilk keşfeden kişi olan Cecilia Payne-Gaposchkin isimli kadın sayesinde olacaktır.

10 Mayıs 1900 yılında İngiltere’nin Wendover şehrinde dünyaya gelen Cecila Payne, bilime çok büyük katkılar sunan bir kadın bilimcidir. Güneşin maddesel içeriğini (oluştuğu kimyasalları) ilk kez keşfeden Cecila, yıldızlara dair 3 milyondan fazla gözlemde bulunmuştur. Keşfettiği bilimsel veriler her zaman erkek yöneticiler tarafından göz ardı edilen Payne, 1919 yılında Cambridge Üniversitesi’nde kimya, fizik ve botanik dersleri almıştır.

Payne’nin üniversite okuduğu yıllarda kadınlara diploma dahi verilmiyor, Payne’nin aldığı dersler resmiyette bir önem arz etmiyordu. Ve hatta 1920’li yıllarda İngiltere’de yıldızları araştırmak yasak olduğu için, Payne 1923 yılında İngiltere’den Amerika’ya göç etmek zorunda kaldı. Aynı zamanda astronomi ile de ilgilenen Payne, Radcliff Koleji’ne geçerek astronomi alanında doktora alan ilk kadın olarak tarihe geçti.

Yıldızların helyum ve hidrojenden oluştuğunu keşfeden Cecila’yı dönemin astrofizik ve uzay bilimleri uzmanı olan Henry Norris Russel, makalesini yayımlamaması konusunda baskı yaptı. Russel 4 yıl sonra farklı yöntemlerle, ancak aynı yola çıkan bir çalışma yayımladı.

Payne, yaptığı çalışmalar ile Einstein, Galilei ve Newton gibi bilim insanlarıyla anılması gerekirken tarih kitaplarından ismi ne yazık ki çıkarıldı. İşin ilginç yanı ise yıllar sonra Payne, Henry Norris Russel Ödülü’ne layık görüldü.. 7 Aralık 1979 yılında hayata gözlerini yuman Payne, Astronomi Alanında Annie J. Cannon Ödülü (1934), Rittenhouse Madalyası (1961), Radcliffe Koleji Erdem Ödülü (1952), Harvard Üniversitesi Fahri Profesörlüğü (1967), Henry NorrisRussell Ödülü’ne (1976) sahip olmuştur.

Kaynakça: Wikipedia

Turner, J. (16 March 2001).

“Cecilia Helena Payne-Gaposchkin”.

Contributions of 20th Century Women to Physics.

UCLA. 10 Ekim 2018